វប្បធម៌,ប្រពៃណី

ពិធីរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍














































 និយមន័យនៃជំនឿ
ជំនឿ មានន័យថា សេចក្តីដែលគួរជឿ ដំណើរជឿ ។ ជនជាតិណាក៏ដោយដែល មានជីវិត រស់នៅលើលោកយើងនេះ តែងតែមាន ជំនឿជឿជាក់លើអ្វីៗជាច្រើន ។ ជួនកាលអាចជឿ លើរឿងដូចគ្នា ឬ មិនដូចគ្នា គឺអាស្រ័យទៅលើការយល់ឃើញរបស់ពួកគេ (អ្នកខ្លះគេជឿ ទៅលើកម្លាំងអាទិទេព កម្លាំងធម្មជាតិ ឬជឿលើកម្លាំងកាយ កម្លាំប្រាជ្ញា របស់គេផ្ទាល់) ។ តិចឬច្រើនគឺតែងតែ មានហើយស្របទៅតាមន័យនៃពាក្យថា “អាគមផ្សំអាយុ” ឬក៏ថា “ទាល់តែ យើងជួយខ្លួន​យើងជាមុនសិនទើបទេវតាជួយយើង តាមក្រោយ” ។
ហេតុដូចនេះ ទើបគេសង្កេតឃើញនាលោកយើងនេះ មានជំនឿ ទំនៀមទំលាប់ ប្រពៃណីខុសប្លែក គ្នាយ៉ាងសម្បូរបែប។ យ៉ាងណាមិញ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរយើង ជាជនជាតិមួយដែលមានជំនឿ ទំនៀម ទំលាប់ និងប្រពៃណីផ្ទាល់ខ្លួនតាំងពីបុរេប្រវត្តមកម្ល៉េះ ។ ក្នុងគ្រប់សម័យកាល ប្រវត្តិសាស្ត្រទោះបី មានឥទ្ធិពលបរទេសផ្សេងៗជ្រៀតជ្រែកខ្លះៗក្តី ក៏ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនៅតែរក្សាបាន ទំនៀមទំលាប់ របស់ខ្លួនយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន ។

ប្រពៃណីចូលម្លប់

ប្រវត្តិនៃការចូលម្លប់
ប្រពៃណីចូលម្លប់កូនស្រីមានប្រភពទាក់ទងទៅនឹងព្រេងនិទានស្តីពី(មហាចោរនិងកូនស្រី) នៅក្នុង សៀវភៅប្រជុំរៀងព្រេងខ្មែរភាគ ៩ទំព័រ២១ ។ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្នយើងពុំដែល ឃើញមានឯកសារ ច្បាស់លលាស់បញ្ជាក់ពីកាលបរិច្ឆេទនៃការចាប់ផ្តើមអនុវត្ត ពិធីចូលម្លប់នេះឡើយ ។ អ្វីដែលយើង ដឹងតាមរយៈរឿង ទុំទាវ ក្នុងស.វទី១៦ ដែលបានចែងច្បាស់ពីការចូលម្លប់របស់នាងទាវ ដែលជា តំណាងនារីក្នុងគ្រួសារធូរធារមួយក្នុងសម័យនោះ។ ដូចនេះយើងសន្និដ្ឋានថាការចូលម្លប់នេះប្រាកដជាខ្មែរយើងបានអនុវត្ត តាំងពីយូរលង់ណាស់មក ហើយ ។ ពិធីនេះត្រូវបានខ្មែរយើងបោះបង់ចោនៅចុងរាជព្រះបាទ ស៊ីសុវត្ថិមុនីវង្ស (គឺប្រហែលរវាង គ.ស ១៩៣០ – ១៩៤០ ) ។ តែទោះបីយ៉ាងនេះក្តីតាមរយៈការចងចាំតៗគ្នានៃព្រឹទ្ធាចារ្យយើង ពិធីនេះក៏នៅតែដិតជាប់ក្នុងអារម្មណ៍ខ្មែរ យើងនៅឡើយទោះបីមិនបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយក៏ដោយ ។
មូលហេតុនៃការបោះបង់ចោលពិធីការចូលម្លប់
ជាក្រិត្យក្រម សង្គមខ្មែរតែងតែខិតខំរក្សាទុកនូវអ្វីដែលសមស្របតាមកាលៈទេសៈ និងចំណង់ ចំណូលចិត្តរបស់គេ ហើយដែលអាចនាំមកនូវសេចក្តីសុខចម្រើនរុងរឿងអ្វីដែលហួសសម័យមិន បម្រើផលប្រយោជន៍សង្គមទូទៅគេតែងតែកែលំអ ឬ បោះបង់ ចោលតែម្តង ។ យ៉ាងណាមិញការ ចូលម្លប់របស់ខ្មែរយើង ដែលបានបាត់បង់ជាស្វ័យប្រវត្តិនាយុគសម័យយើងនេះក៏ព្រោះតែការ ចូលម្លប់នាំឲ្យ ៖
- ខាតកម្លាំងពលកម្មក្នុងគ្រួសារនិងក្នុងសង្គម
- រំខានអំពល់ទុក្ខដល់សមាជិកគ្រួសារទាំងមូល “បម្រើសាមីខ្លួនចូលម្លប់ “
- បំបាត់សិទ្ធិសេរីភាពរបស់កូនស្រី
- ខាតបង់ប្រាក់កាសដែលត្រូវចំណាយក្នុងពិធីចូលម្លប់ ។
គោលបំណងនៃការចូលម្លប់តាមទំនៀមទំលាប់នៃព្រពៃណីខ្មែរយើង ការចូលម្លប់មានគោលបំណង
- អប់រំសីលធម៌របស់នារី
-បំពេញលក្ខណៈជានារីខ្មែរ នារីគ្រប់លក្ខណ៍ “ចេះគ្រប់គ្រងគ្រួសារ ចេះរស់នៅក្នុងសង្គមមាន ចំណេះដឹងគេហកិច្ច ..” ។ល។
- ផ្តល់កិត្តិយសដល់គ្រួសារដែលបានរៀបចំការកូនស្រីក្នុងវ័យក្មេងខ្ចី ។
-បន្ទំសម្រស់ រូបរាងកាយឲ្យមានសោភ័ណភាពស្រស់បំព្រង ដើម្បីទាក់ទាញអារម្មណ៍យុវជនតាម រយៈរូបសម្បត្តិនិង ចរិយាសម្បត្តិ ។
លក្ខណៈសម្បត្តិក្នុងការចូលម្លប់ ដើម្បីចូលម្លប់បាននារីត្រូវមានលក្ខណៈសម្បត្តិដូចខាងក្រោម
- ជាកូនស្រីច្បងក្នុងគ្រួសារ “បើគ្រួសារធូរធារកូនស្រីទាំងអស់អាចចូលម្លប់បានដូចគ្នា “ ។
- ឈានចូលដល់វ័យពេញក្រមុំ “ មានរដូវលើកដំបូង “ ។
- មានទ្រព្យសម្បត្តិអាចទប់ទល់នឹងការលំបាកផ្សេងៗក្នុងរយៈពេលចូលម្លប់ ។
- ជាគ្រួសារដែលមានកម្លាំងពលកម្មគ្រប់គ្រាន់ ។
រយៈពេលចូលម្លប់ រយៈពេលចូលម្លប់ប្រែប្រួលទៅតាមលក្ខណៈសម្បត្តិរបស់គ្រួសារនិមួយៗជា ទូទៅមានរយៈពេលពី ៣ ទៅ ៦ ខែ ។

បុណ្យពិសាខបូជា

ពិសាខបូជា ជាពិធីបូជាយ៉ាងធំដែលពុទ្ធបរិស័ទប្រារព្ធធ្វើឡើង ដើម្បីរំលឹកដល់ព្រះពុទ្ធគោតម ។ គេកំណត់យកថ្ងៃពេញបូណ៌មី (១៥កើត) ខែពិសាខ ព្រោះជាថ្ងៃ ខែមហាមង្គល ដែលត្រូវនឹងថ្ងៃ ខែ ដែលព្រះពុទ្ធទ្រង់ប្រសូត ទ្រង់ត្រាស់ដឹងនូវសម្មាសម្ពោធិញ្ញាណ និងទ្រង់រំល់ខន្ធចូលបរិនិព្វាន ។ ដូចនេះ ព្រះពុទ្ធទ្រង់ប្រសូត ត្រាស់ដឹង និង បរិនិព្វាន សុទ្ធតែក្នុងថ្ងៃពេញបូណ៌មី (១៥កើត) ខែពិសាខ ខុសគ្នាតែឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ។
តាមទំនៀមទំលាប់ពិធីបុណ្យពិសាខបូជា ប្រព្រឹត្តទៅនៅវេលាយប់ក្នុងវត្ត។ ដូចនេះហើយបានជាគេ ឃើញនៅគ្រប់វត្តអារាមមានធុជ គ្រឿងប្រទីបជ្វាលាភ្លឺព្រោងព្រាត ហើយមានមហាជនប្រុសស្រី ក្មេងចាស់ ប្រកបដោយគ្រឿងសក្ការបូជាមានផ្កាភ្ញី ទៀន ធូប ជាដើម ទៅប្រជុំគ្នាយ៉ាងច្រើនកុះករ ។ នៅយប់នេះរហូតដល់ភ្លឺគេនាំគ្នាស្តាប់ការសម្តែងទេសនាអំពីពុទ្ធប្រវត្តតាំងពីដើមរហូតដល់ ចប់ ដើម្បីឲ្យមានចិត្តសទ្ធាជ្រះថ្លាចំពោះព្រះរតនត្រ័យកាន់តែខ្លាំងឡើង ។
តាមការស្រាវជ្រាវគេដឹងថា បុណ្យពិសាខបូជាទំនងជាធ្វើនៅក្រោយពុទ្ធបរិនិព្វានច្រើនរយឆ្នាំ ។ គេថាប្រទេសឥណ្ដានិងប្រទេស លង្កា បានប្រារព្ធពិធីបុណ្យនេះយូរយារមកហើយ ។ ចំណែកប្រទេសសៀមនិងប្រទេសខ្មែរទើបនឹងចាត់ចែងធ្វើនៅគ្រឹស្តសតវត្សទី ១៩ នេះ ។ នៅប្រទេសសៀមស្តេចរាមា បានចាប់ផ្តើមធ្វើនៅឆ្នាំ១៨១៧​។ ចំណែកនៅប្រទេសខ្មែរបុណ្យ ពិសាខបូជាត្រូវបានចាប់ធ្វើ ឡើងនៅឆ្នាំ១៨៥៥ ដោយព្រះមហាប៉ាន ដែលស្តេចសៀមបានបញ្ជូន មកកាន់ឧត្តុង្គតាមសសេចក្តីស្នើសុំរបស់ព្រះបាទ អង្គឌួង ។ ដំបូងពិធីបុណ្យនេះប្រារព្ធឡើងដោយ គណៈធម្មយុត្តិកៈនិកាយ ហើយក្រោយមកទើបជ្រួតជ្រាបដល់គណៈមហានិកាយ (យល់ព្រមដោយ ព្រះបាទ ស៊ីសុវត្ថិ ) ។

បុណ្យមាឃមូជា

មាឃបូជា ក៏ជាពិធីបុណ្យមួយយ៉ាងធំដែរ ដែលពុទ្ធសាសនិកនាំគ្នាប្រារព្ធធ្វើនៅថ្ងៃពេញបូណ៌មី ខែមាឃ។ គេកំណត់យកថ្ងៃ ពេញបូណ៌មី(១៥កើត) ខែមាឃព្រោះថ្ងៃខែនេះទាក់ទងទៅនឹង ពុទ្ធប្រវត្តិដូចពិសាខបូជាដែរ ។ គឺនៅថ្ងៃពេញបូណ៌មីខែមាឃក្នុងឆ្នាំដំបូងដែលព្រះពុទ្ធបានត្រាស់ ដឹង(ក្នុងជន្មាយុ៣៥វស្សា) មានមហាសន្និបាតមួយដែលមានព្រះអរហន្តចំនួន១២៥០អង្គ ។ នៅពេល ជួបជុំគ្នា ព្រះពុទ្ធទ្រង់សម្តែងឪវាទប្បាតិមោក្ខ ហើយទ្រង់តាំងសារីបុត្រជាបឋមសាវ័ក ព្រះមោគ្គលាន ជាទុតិយសាវ័ក ។
ក្នុងបច្ចិមវ័យ លុះព្រះជន្មគម្រប់ ៨០វស្សា មុនថ្ងៃបរិនិព្វាន ៣ខែ គឺថ្ងៃពេញបូណ៌មីខែមាឃ មានក្រុង មារមកនិមន្តព្រះពុទ្ធឲ្យចូល បរិនិព្វាន ព្រះអង្គទ្រង់ឆ្លើយប្រាប់មារថា ព្រះអង្គនឹងបរិនិព្វាននៅ៣ខែ ទៀត គឺដល់ថ្ងៃពេញបូណ៌មីខែពិសាខខាងមុខ។ នៅពេល ព្រះអង្គទ្រង់ដាក់ជន្មាយុសង្ខារនោះមាន ការកក្រើកញាប់ញ័រផែនដីយ៉ាងខ្លាំង ព្រមទាំងផ្គរលាន់កងរំពងពេញផ្ទៃមេឃ។ អាស្រ័យ ដោយថ្ងៃ ពេញបូណ៌មីខែមាឃជាថ្ងៃអស្ចារ្យពីរបែបនេះ(ប្រជុំអរហន្ត និងដាក់អាយុសង្ខារ) ជាពុទ្ធបរិស័ទនាំគ្នា រៀបចំគ្រឿងសក្ការ បូជាព្រះរតនត្រ័យ រំលឹកដល់ថ្ងៃខួបនោះជាប្រពៃណី។ នៅប្រទេសខ្មែរគេចាប់ ផ្តើមធ្វើបុណ្យមាឃបូជានៅឆ្នាំប្រហែលគ្នានឹងបុណ្យ ពិសាខបូជាដេរ។
ពិធីបុណ្យមាឃបូជា ប្រព្រឹត្តទៅនៅពេលយប់ ក្នុងវត្តអារាមនិមួយៗ។ តាមទំនៀម ពុទ្ធបរិស័ទត្រូវដើរ ប្រទក្សិណព្រះវិហារ៣ជុំ សិនមុននឹងចូល ។ គេយកទេយ្យវត្ថុរៀបដាក់នៅមុខព្រះពុទ្ធរូបរួច អុជទៀន ធូប។ លុះជួបជុំគ្នាហើយព្រះសង្ឃមួយអង្គដែលចាស់ វស្សាជាងគេសូត្រសិក្ខាបទ។ បន្ទាប់មក ព្រះសង្ឃពីរអង្គ ដែលគង់នៅមុខទេយ្យវត្ថុសូត្រសរសើរគុណព្រះពុទ្ធ(ពុទ្ធគុណ) លុះចប់បទខាង ដើម ព្រះសង្ឃមួយអង្គសម្តែងទេសនាអំពីជីវប្រវត្តិរបស់ព្រះពុទ្ធ។ ការសូត្រពុទ្ធគុណនិងការសម្តែង ទេសនាប្រព្រឹត្តឆ្លាស់គ្នា រហូតដល់អាធ្រាត្រ ជួនកាលរហូតដល់ភ្លឺ។ ពេលនោះគេប្រគេនយាគូ ដល់ព្រះសង្ឃដើម្បីបញ្ចប់ពិធីបុណ្យ ។

បុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ

តាមទំនៀមគេធ្វើពិធីបុណ្យកាន់បិណ្ឌចំនួន១៥ថ្ងៃ គឺចាប់ផ្តើមធ្វើពីថ្ងៃ១រោចដល់ថ្ងៃ១៥រោច ខែភទ្របទ។ ថ្ងៃ១រោច ដល់ថ្ងៃ១៤រោច គឺថ្ងៃកាន់បិណ្ឌ ឬដាក់បិណ្ឌ។ ថ្ងៃ១៥រោច គឺថ្ងៃភ្ជុំបិណ្ឌ ព្រោះថ្ងៃនេះអ្នកស្រុកតែងមកប្រជុំគ្នាធ្វើនៅក្នុងវត្តគ្រប់ៗគ្នា។ ពាក្យថា “បិណ្ឌ” មានន័យថាពុំនូត បាយដែលគេឧទ្ទិសដល់ខ្មោចដែលបានស្លាប់ទៅ។ សព្វថ្ងៃបាយបិណ្ឌ គឺពំនូតបាយដំណើប ចំអិនជាមួយខ្ទិះដូងហើយលាយជាមួយគ្រឿងផ្សំផ្សេងៗទៀតទៅតាមការនិយមរបស់អ្នកស្រុកក្នុង តំបន់និមួយៗ។ គេដាក់បាយបិណ្ឌក្នុងថាសមួយយកទៅវត្ត។ នៅកណ្ដាលបាយបិណ្ឌមានបាយ បិតបូរដែលគេដាក់លើជើងពានតូចមួយ។ បាយបិតបូរដូចគ្នានឹងបាយបិណ្ឌដែរ ប៉ុន្តែគេធ្វើរាង ស្រួចដូចសាជី ហើយធ្វើគម្របស្លឹកចេកគ្របពីលើដោយចោះកំពូលទុក ដោតទៀនធូបនិងផ្កា ។ នៅ តំបន់ខ្លះគេធ្វើបាយបិណ្ឌដាក់ក្នុងកន្តោងចំនួន៨ព័ទ្ធជុំវិញបាយបិតរ ហើយក្នុងកន្តោងនិមួយៗមាន ពំនូតបាយបិណ្ឌពី១ដុំទៅ១៥ដុំ។
ក្រៅពីដង្វាយផ្សេងៗនៅក្នុងសាលាបុណ្យនៃវត្ត គេនាំគ្នារៀបចំតុបតែងធ្វើផ្កាបិណ្ឌ ដែលមានរាង មូលស្រួចដូចសាជី។ នៅលើកំពូលផ្កាបិណ្ឌគេធ្វើរូបហង្សទ្រទៀនដែលគេអុជរាល់យប់នៅពេល កាន់បិណ្ឌ។ គេថាផ្កាបិណ្ឌនេះជាដង្វាយចំពោះព្រះចូឡាមណី។
មុនថ្ងៃបិណ្ឌមួយថ្ងៃ គឺនៅថ្ងៃទី១៤រោច នៅតាមផ្ទះនិមួយៗគេនិយមធ្វើនំអន្សម នំគម នំធ្មៃ សម្រាប់ យកទៅប្រគេនព្រះសង្ឃ ឧទ្ទិស ដល់អ្នកបានស្លាប់ទៅហើយផង ថែកចាយដល់អ្នកជិតខាង ឬមិត្តភក្តិផង ។ នៅវេលាយប់នៃថ្ងៃនេះ នៅឯវត្តមានធ្វើពិធីបង្សុកូល ដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធដល់អ្នកដែល បានបាត់បង់ជីវិតទៅហើយ ដោយមានការសូត្រធម៌ និង សម្តែងធម៌ទេសនារហូតដល់ភ្លឺ។ លុះស្អែក ឡើងថ្ងៃ១៥រោច ខែភទ្របទ ដែលជាថ្ងៃចុងក្រោយនៃពិធីកាន់បិណ្ឌ ហើយដែលជាថ្ងៃសំខាន់ជាងគេ អ្នកស្រុកគ្រប់ផ្ទះនាំគ្នាធ្វើ ដំណើរទៅប្រជុំនៅវត្ត។ អ្នកខ្លះកាន់បាយបិណ្ឌ បាយបិតបូរ ខ្លះកាន់ នំអន្សម នំគម នំធ្មៃ និងនំចំណីផ្សេងៗ ខ្លះទៀតកាន់ចាន ស្រាក់ដាក់ចង្ហាន់ទៅប្រគេនព្រះសង្ឃ។
ក្រៅពីពិធីកាន់បិណ្ឌដែលធ្វើនៅឯវត្តមានពិធីសែនព្រេននៅតាមផ្ទះនិមួយៗនៅវេលាយប់នៃថ្ងៃបង្ហើយនេះ។ នៅកណ្តាលល្វែងផ្ទះគេក្រាលកណ្តាលមយយហើយដាក់ខ្នើយមួយនៅលើក្បាលកន្ទេលនេះរួចយក សំពត់សមកក្រាលពីលើខ្នើយ និងកន្ទេលមួយជាន់ ទៀត។ នៅជុំវិញកន្ទេលគេរៀបថាស ម្ហូប នំ​ ចំណី បាយបិតបូរ បាយបិណ្ឌ ផ្តិលទឹក ពានស្លាម្លូ ពានបារី ។ រួចហើយគ្រួសារទាំង អស់ត្រូវមក អង្គុយជុំវិញរណ្តាប់ទាំងនោះ។ លុះជុំគ្នាហើយ មេគ្រួសារអុជទៀន ធូប អញ្ញើញវិញ្ញាក្ខន្ធដូន តាមកពិសាក្រយានេះឲ្យ បរិបូណ៌ ហើយសុំឲ្យជួយថែរទាំកូន ចៅ ដែលនៅរស់ឲ្យបានសេចក្តីសុខ សប្បាយផង។លុះព្រឹកព្រហាមឡើង គេរៀបចំនំចំណីក្នុងកូនទូកធ្វើអំពីដើមចេក ហើយបណ្តែតលើ ទឹកដើម្បីជូនដំណើរដូនតាទៅវិញ។
ចំពោះកាលបរិច្ឆេទនៃការចាប់ផ្តើមធ្វើបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌនេះ នៅស្រុកខ្មែរពុំមានឯកសារណានិយាយឲ្យ បានច្បាស់លាស់ទេ។ គេប្រទះ ឃើញរាជពង្សាវតាក្រុងកម្ពុជា ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទអង្គឌួង (១៨៤៨-១៨៥៩) ដែលបាននិយាយអំពីរឿងបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌបន្តិចថា “ថ្ងៃ១រោច ខែភទ្របទ កាន់បិណ្ឌក្នុងរាជវាំង ថ្ងៃ១៤រោច ខែភទ្របទ ព្រះរាជាទ្រង់ចេញថ្វាយព្រះបិតបរ ថ្ងៃ១៥រោចខែ ភទ្របទទេសនាគាថាពាន់”។
ហេតុអ្វីបានជាគេនិយមធ្វើបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌក្នុងរនោចខែភទ្របទ? គម្ពីរនានាខាងពុទ្ធសាសនាបានចែងថា មនុស្សដែលស្លាប់ទៅតែងទៅកើតក្នុងកំណើតផ្សេងៗគ្នា តាមផលនៃកម្ម ។ មនុស្សចិត្ត អាក្រក់ដែលបានធ្វើអំពើបាបផ្សេងៗ លុះស្លាប់ទៅតែងតែទៅកើតក្នុង កំណើតមួយហៅថា “ប្រេត” ។
គម្ពីរមិលិន្ទប្បញ្ញសម្តែងថា ប្រេត មាន៤ពួកគឺ ៖
- ប្រេតចិញ្ចឹមជីវិតដោយខ្ទុះឈាម
- ប្រេតដែលស្រេកឃ្លានអាហារជានិច្ច
- ប្រេតដែលភ្លើងឆេះជានិច្ច
- ប្រេតដែលចិញ្ចឹមជីវិតដោយផលដែលបុគ្គលដទៃឧទ្ទិសឲ្យ
គឺប្រេតទី៤ នេះហើយដែលគេតែងធ្វើបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌឧទ្ទិសផលឬសែនឲ្យ។ គេនិយមរើសចំថ្ងៃ រនោចខែភទ្របទ ព្រោះពេលវេលានោះ ព្រះចន្ទពុំសូវមានពន្លឺខ្លាំង ហើយចេះតែងងឹតទៅៗ។ ឱកាសនេះហើយដែលយមរាជដោះលែងពួកប្រេតទាំងនោះឲ្យមករស់នៅ លាយឡំជាមួយមនុស្ស ចាំទទួលភោគផលដែលបងប្អូនធ្វើបុណ្យឧទ្ទិសឲ្យព្រោះពួកប្រេតខ្លាចពន្លឺណាស់។ ប្រសិនបើក្នុងរយៈ ពេល១៥ថ្ងៃ ពួកប្រេតបានដើររកគ្រប់៧វត្ត នៅតែពុំឃើញមានបងប្អូន ណាធ្វើបុណ្យបញ្ជូនកុសលទៅឲ្យទេ ពួកប្រេតនោះនឹងអត់ បាយអត់ទឹក ស្រេកឃ្លានរងទុក្ខ វេទនាក្រៃលែង ហើយនឹងជេរប្រទេចផ្តាសាមកញាតិទាំងឡាយឲ្យហិនហោចទ្រព្យសម្បត្តិ ព្រាត់ ប្រាស់ម្តាយ ឪពុក ប្តីប្រពន្ធកូនចៅ ញាតិផៅ៧សណ្ដានជាដើម ។

បុណ្យចូលឆ្នាំ

មនុស្សគ្រប់ជាតិសាសន៍តែងតែប្រារព្ធពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី។ គេនិយមកំណត់ពេលវេលា និង រៀបចំ​ពិធីនៃបុណ្យនេះប្លែកៗគ្នា ស្រប ទៅតាមជំនឿទំនៀមទំលាប់ និងប្រពៃណីរបស់គេ។ ជនជាតិខ្មែរ​យើងបាននាំគ្នាធ្វើបុណ្យចូលឆ្នាំតាំងពីបុរាណកាលរៀងរាល់ឆ្នាំ រហូតមកមិនដែល​ខកខាន​ម្តងណា​ឡើយ ។
កាលបិច្ឆេទ
នៅប្រទេសកម្ពុជាយើង​​ កាលបរិច្ឆេទនៃការធ្វើបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីប្រែប្រួលទៅតាមសម័យកាលប្រវត្ត​សាស្ត្រ
- ពីដើមរហូតចប់សម័យអង្គរ ខ្មែរចូលឆ្នាំនៅខែ មិគសិរ ពីដើមរហូតចប់សម័យអង្គរ ខ្មែរចូលឆ្នាំ នៅខែ មិគសិរ “ខែទី១” ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១៣ ខែមេសា ជួនកាលថ្ងៃទី១៤ ។ ចំពោះមូលហេតុ គឺពេលនោះខ្មែរយើងប្រើប្រតិទិនសុរិយគតិ “ដំណើរព្រះ អាទិត្យ” ជំនួសវិញ។ នៅប្រទេស ខ្មែរយើងគេនិយមប្រើចន្ទគតិគួបផ្សំគ្នានិងសរិយគតិ ដោយហេតុថាចន្ទគតិមានទំនាក់ ទំនងទៅនឹង ពុទ្ធសាសនា។ ចំពោះកាលបរិច្ឆេទចូលឆ្នាំ តាមចន្ទគតិគឺមិនបានទៀតទាត់ជាថ្ងៃណាមួយ ពិតប្រាកដទេ ជួនកាលចំវេលាខ្នើត ជួនកាលចំរនោច។
មូលហេតុ
-បុព្វបុរសដែលនាំឲ្យបញ្ចប់ឆ្នាំចាស់ ហើយចូលឆ្នាំថ្មីនេះដោយអ្នកខ្លះមានជំនឿតាមរឿងព្រេងមួយ ដែលមានសេចក្តីជាអាទិ៍ ថា កបិលមហាព្រហ្ម បានចោទប្រស្នា ៣ដល់ធម្មបាលកុមារ ជាកូន សេដ្ឋីដែលបានរៀបចំនូវត្រៃវេត និងចេះភាសាបក្សី ទាំងពួង។ កបិលមហាព្រហ្ម បានដាក់ លក្ខខណ្ឌថា បើធម្មបាលដោះប្រស្នាមិនរួចទេ និងត្រូវកាត់ក្បាលចោល ផ្ទុយទៅ វិញបើស្រាយ ប្រស្នានេះរួច កបិលមហាព្រហ្ម នឹងត្រូវកាត់ក្បាលខ្លួនឯងទៅវិញ។ ប្រស្នានោះគឺ៖
- ពេលព្រឹក សិរីសួស្តីស្ថិតនៅត្រង់ណា?
- ពេលថ្ងៃត្រង់ សិរីសួស្តីស្ថិតនៅត្រង់ណា?
- ពេលល្ងាច សិរីសួស្តីស្ថិតនៅត្រង់ណា?
ប្រស្នាទាំង៣ នេះធ្វើឲ្យធម្មបាលទាល់ប្រាជ្ញា ប៉ុន្តែទីបំផុតបានស្តាប់សត្វឥន្ទ្រីញី ឈ្មោល សន្ទនាគ្នា អំពីប្រស្នានោះ ទើបបានយល់ រឿងហើយដល់ថ្ងៃកំណត់ក៏បានឆ្លើយត្រូវ៖
ទី១ ពេលព្រឹក សិរីសួស្តីស្ថិតនៅលើមុខ ហេតុនេះមនុស្សតែងលុបលាងមុខនៅពេលព្រឹក។
ទី២ ពេលថ្ងៃត្រង់ សិរីសួស្តីនៅលើទ្រូង ទើបថ្ងៃត្រង់មនុស្សតែងយកទឹកមកលុបលាងដើមទ្រូង។
ទី៣ ពេលល្ងាច សិរីសួស្តីស្ថិតនៅជើង ទើបមនុស្សត្រូវលាងជើងមុនពេលចូលដំណេក។
ទីបំផុតកបិលមហាព្រហ្ម ត្រូវកាត់ក្បាលខ្លួនឯងបូជាធម្មបាល ហើយឲ្យកូនស្រីទាំង៧នាក់ យកពាន មកទទួលក្បាល រួចឲ្យកូនហែ ប្រទក្សិណភ្នំព្រះសុមេរុ ៦០នាទីទើបយកទៅទុកក្នុងមណ្ឌល នៅក្នុងគុហាគន្ធមាលីនៃភ្នំកៃលាស់។ លុះគម្រប់ឆ្នាំសង្ក្រាន្ត ទេពធីតា ទាំង៧ ក៏ផ្លាស់វេនគ្នាហែ ក្បាល កបិលមហាព្រហ្មប្រទក្សិណភ្នំព្រះសុមេរុរាល់ៗឆ្នាំរហូតមក។
ហេតុនេះហើយបានជាមហាសង្ក្រាន(ជាសំបុត្រប្រាប់ដំណើរចូលឆ្នាំព្រមទាំងទំនាយទឹកភ្លៀងជាដើម) ឬទំនៀមដាច់ឆ្នាំចាស់ចូល ឆ្នាំថ្មីកើតមានឡើង ។

ពិធីបុណ្យប្រពៃណីជាតិខ្មែរ 

Royal Palace, Phnom Penh

Chan Chhaya
Pavilion at Night













The Royal Palace of Phnom Penh (Khmer: ព្រះបរមរាជាវាំងនៃរាជាណាចក្រកម្ពុជា , Preah Barum Reacha Veak Nei Preah Reacha Nayeak Kampuchea), Cambodia, is a complex of buildings which are the royal abode of the Kingdom of Cambodia. Its full name in the Khmer language is Preah Barom Reachea Vaeng Chaktomuk. The Kings of Cambodia have occupied it since it was built in 1866, with a period of absence when the country came into turmoil during and after the reign of the Khmer Rouge.
The palace was started after King Norodom relocated the royal capital from Oudong to Phnom Penh after the mid-1800s. It was gradually built atop an old citadel called Banteay Kev. It faces towards the East and is situated at the Western bank of four divisions at the Mekong River called Chaktomuk (an allusion to Brahma).

History

The establishment of the Royal Palace at Phnom Penh in 1866 is a comparatively recent event in the history of the Khmer and Cambodia. The seat of Khmer power in the region rested at or near Angkor north of the Great Tonle Sap Lake from 802 AD until the early 15th century. After the Khmer court moved from Angkor in the 15th century, it first settled in Phnom Penh which back then named as Krong Chatomok Serei Mongkol (Khmer: ក្រុងចតុមុខសិរីមង្គល) in 1434 (or 1446) and stayed for some decades, but by 1494 had moved on to Basan, and later Longvek and then Oudong. The capital did not return to Phnom Penh until the 19th century and there is no record or remnants of any Royal Palace in Phnom Penh prior to the 19th century. In 1813, King Ang Chan (1796-1834) constructed Banteay Kev (the 'Cristal Citadel') on the site of the current Royal Palace and stayed there very briefly before moving to Oudong. Banteay Kev was burned in 1834 when the retreating Siamese army razed Phnom Penh. It was not until after the implementation of the French Protectorate in Cambodia in 1863 that the capital was moved from Oudong to Phnom Penh, and the current Royal Palace was founded and constructed.
At the time that King Norodom (1860-1904) signed the Treaty of Protection with France in 1863, the capital of Cambodia resided at Oudong, about 45 kilometers northeast of Phnom Penh. Earlier in 1863 a temporary wooden Palace was constructed a bit north of the current Palace site in Phnom Penh. The first Royal Palace to be built at the present location was designed by architect Neak Okhna Tepnimith Mak and constructed by the French Protectorate in 1866. That same year, King Norodom moved the Royal court from Oudong to the new Royal Palace in Phnom Penh and the city became the official capital of Cambodia the following year. Over the next decade several buildings and houses were added, many of which have since been demolished and replaced, including an early Chanchhaya Pavilion and Throne Hall (1870). The Royal court was installed permanently at the new Royal Palace in 1871 and the walls surrounding the grounds were raised in 1873. Many of the buildings of the Royal Palace, particularly of this period, were constructed using traditional Khmer architectural and artistic style but also incorporating significant European features and design as well. One of the most unique surviving structures from this period is the Napoleon Pavilion which was a gift from France in 1876.
King Sisowath (1904-1927) made several major contributions to the current Royal Palace, adding the Phochani Hall in 1907 (inaugurated in 1912), and from 1913-1919 demolishing several old buildings, and replacing and expanding the old Chanchhaya Pavilion and the Throne Hall with the current structures. These buildings employ traditional Khmer artistic style and Angkorian inspired design, particularly in the Throne Hall, though some European elements remain. The next major construction came in the 1930s under King Monivong with the addition of the Royal Chapel, Vihear Suor (1930), and the demolition and replacement of the old Royal residence with the Khemarin Palace (1931), which serves as the Royal residence to this day. The only other significant additions since have been the 1956 addition of the Villa Kantha Bopha to accommodate foreign guests and the 1953 construction of the Damnak Chan originally installed to house the High Council of the Throne.

Buildings of the Royal Palace

The complex is divided by walls into three main compounds, on the north side is the Silver Pagoda and to the south-west is the Khemarin Palace and a central compound containing the Throne Hall. The buildings of the palace were built gradually overtime, and some were dismantled and rebuilt as late as the 1960s. But the old build is on 14 Century

Architecture and Area

The Royal Palace of Phnom Penh is a good example of classic Khmer architecture found in Cambodia today with its layout of the defensive wall (kampaeng), throne hall (preah tineang), Temple of the Emerald Buddha
(Wat Preah Keo Morakot), stupas (chedei), towering spires (prang prasat) and mural paintings. The Royal Palace of Phnom Penh covers an area of 174,870 square metres (402m x 435m).
The Throne Hall

Throne Hall

The Khmer name for the Throne Hall is Preah Thineang Dheva Vinnichayyeaah (Khmer: ព្រះទីនាំងទេវា​ វិនិច្ឆ័យ) meaning the "Sacred Seat of Judgement." The Throne Hall is where the king's confidants, generals and royal officials once carried out their duties. It is still in use today as a place for religious and royal ceremonies (such as coronations and royal weddings) as well as a meeting place for guests of the King. The cross-shaped building is crowned with three spires. The central, 59 meter spire is topped with the white, four-faced head of Brahma. Inside the Throne Hall contains a royal throne and busts of Cambodians kings of the past.This Throne Hall is the second to be built on this site. The first was constructed of wood in 1869-1870 under King Norodom. That Throne Hall was demolished in 1915. The present building was constructed in 1917 and inaugurated by King Sisowath in 1919. The building is 30x60 meters and topped by a 59-meter spire. As with all buildings and structure at the Palace, the Throne Hall faces east and is best photographed in the morning. When visiting note the thrones (Reach Balaing in front and Preah Tineang Bossobok higher at the back) and the beautiful ceiling frescoes of the Reamker.

Silver Pagoda


The Silver Pagoda complex
Main article: Silver Pagoda, Phnom Penh
The Silver Pagoda is a compound located on the South side of the palace complex. It features a royal temple officially called Preah Vihear Preah Keo Morakot but is commonly referred to as Wat Preah Keo. Its main building houses many national treasures such as gold and jeweled Buddha statues. Most notable is a small 17th century baccarat crystal Buddha (the "Emerald Buddha" of Cambodia) and a near-life-size, Maitreya Buddha encrusted with 9,584 diamonds dressed in royal regalia commissioned by King Sisowath. During King Sihanouk's pre-Khmer Rouge reign, the Silver Pagoda was inlaid with more than 5,000 silver tiles and some of its outer facade was remodeled with Italian Lee/

Khemarin Palace

The Khemarin Palace is the common English name for a building called Prasat Khemarin [Prasat (temple or palace) Khmer + Indra] or in Khmer meaning the "Palace of the Khmer King." It is used a residence by the King of Cambodia. This compound is separated from other buildings by a small wall and is located to the right of the Throne Hall. The main building is topped with a single spired prang.

Chan Chhaya Pavilion


The Chan Chhaya Pavilion, view from the gardens
The Preah Thineang Chan Chhaya ("Moonlight Pavilion"), is an open-air pavilion that serves as stage for Khmer classical dance in the past and present. It is one of the most notable buildings of the palace as it easily seen from the outside as it was built alongside a section of the palace walls. The Chan Chhaya Pavilion has a balcony that was used as a platform for viewing parades marching along Sothearos Boulevard of Phnom Penh. The current Pavilion is the second incarnation of the Chanchhaya Pavilion, this one constructed in 1913-14 under King Sisowath to replace the earlier wooden pavilion built under King Norodom. The current pavilion is of the same design as the earlier version. The Chanchhaya Pavilion dominates the facade of the Palace on Sothearos Blvd. The Pavilion serves as a venue for the Royal Dancers, as a tribune for the King to address the crowds and as a place to hold state and Royal banquets. Most recently, the Pavilion was used for a banquet and a tribune for the new King at the 2004 coronation of King Norodom Sihamoni.

Other structures

Of lesser significance include a French-style building that was a gift from Napoleon III, a Royal Dining Hall, and a pavilion-like theatre.

Napoleon III's gift to the Kingdom of Cambodia

Gardens

The palace has various gardens with tropical flowers and plants, such as Allamanda cathartica, Couroupita guianensis and Jatropha integerrima.

Part of the gardens of the royal palace

The Royal Palace today

The Royal Palace has had some modifications to its buildings; some have also been demolished completely. The Throne Hall there today is actually not the original one King Norodom would have used when the palace was first built. The Silver Pagoda has undergone a tremendous face-lift with its tiles replaced and buildings given new paint. It has become a popular tourist attraction in Phnom Penh. Visitors are able to wander around the Silver Pagoda compound and the central compound containing the Throne Hall, however, they may not enter the Khemarin Palace compound. The Khemarin Palace compound is where Norodom Sihamoni, the present King of Cambodia currently resides.

See also

National Museum of Cambodia

From Wikipedia, the free encyclopedia



National Museum, Phnom Penh

Stone head of the Khmer Empire period (National Museum, Phnom Penh)
The National Museum of Cambodia in Phnom Penh, capital of Cambodia, is the country's leading historical and archaeological museum. It houses one of the world's largest collections of Khmer art, including sculpture, ceramics, bronzes, and ethnographic objects. The Museum’s collection includes over 14,000 items, from prehistoric times to periods before, during, and after the Khmer Empire, which at its height stretched from Thailand, across present-day Cambodia, to southern Vietnam. The Museum buildings, inspired by Khmer temple architecture, were constructed between 1917 and 1924; the museum was officially inaugurated in 1920, renovated in part in 1968.

Collections


Interior of the National Museum of Cambodia, Phnom Penh.
Together with the adjacent Royal University of Fine Arts and its Department of Archaeology, the National Museum of Cambodia works to enhance knowledge of and preserve Cambodian cultural traditions and to provide a source of pride and identity to the Cambodian people. The Museum also serves a religious function; its collection of important Buddhist and Hindu sculpture addresses community religious needs as a place of worship. A permanent exhibition, Post-Angkorian Buddha, supported by UNESCO and a number of individuals and local businesses, opened in 2000 to extend the religious function of the Museum.
Under the auspices of the Cambodian Department of Museums, the Museum not only manages its own collection, staff, and premises but also supports and oversees all other state-run museums in Cambodia. Its activities are further supported by private individuals, foreign governments, and numerous philanthropic organizations. The activities of the Museum include the presentation, conservation, safekeeping, interpretation, and acquisition of Cambodian cultural material, as well as the repatriation of Cambodian cultural property. Looting and illicit export of Cambodian cultural material are a continuing concern.
Outside of Cambodia, the Museum promotes the understanding of Cambodian arts and culture by lending objects from its collection for major international exhibitions. This practice was in place before Cambodia’s recent decades of unrest and was reinstituted in the 1990s, starting with an exhibition held at the National Gallery of Australia in 1992. Subsequent exhibitions have been held in France, the USA, Japan, South Korea, and Germany.

History

The turmoil of recent decades—especially the genocidal Khmer Rouge regime of 1975-79—devastated all aspects of Cambodian life including the cultural realm. During the years of Khmer Rouge control, the Museum, along with the rest of Phnom Penh, was evacuated and abandoned. The Museum, closed between 1975 and 1979, suffered from neglect and after the liberation of Phnom Penh on January 7, 1979, was found in disrepair, its roof rotten and home to a vast colony of bats, the garden overgrown, and the collection in disarray, many objects damaged or stolen. The Museum was quickly tidied up and reopened to the public on April 13, 1979. However, many of the Museum's employees had lost their lives during the Khmer Rouge regime. The resulting loss of expertise, combined with the deterioration of the Museum building and its collection, have made rehabilitation of the Museum a daunting task.

See also

ព្រះរាជធានី​ស្រឡប់ដូនតី​ពិជ័យព្រៃនគរ 

ដោយ​សាស្ត្រាចារ្យ​បណ្ឌិត រស់ ចន្ត្រាបុត្រ

ឯកសារ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ខ្មែរ​ទាំង​អស់​បាន​មូល​មតិ​ និង​ផ្ដល់​ព័ត៌មាន​ដូច​គ្នា​ថា ព្រះរាជធានី​ទី​២​របស់​ព្រះស្ដេច​កន​គឺ​​ ស្រឡប់ដូនតី​ពិជ័យព្រៃនគរ​ដែល​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ខេត្ត​ត្បូងឃ្មុំ បច្ចុប្បន្ន​ខេត្ត​កំពង់ចាម ។ ប៉ុន្តែ​កន្លែង​ទីតាំង​ពិត​ប្រាកដ​រាជធានី​ពុំ​មាន​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ ឬ​អ្នក​ប្រវត្តិវិទូ​ណា​ម្នាក់​អាច​បញ្ជាក់​ឲ្យ​បាន​ច្បាស់​លាស់​ទេ ។  (អានត...)

    Subscribe to: Posts (Atom)